Khử Sulfat Bình Ắc Quy Là Gì? Hướng Dẫn Khử Sulfat Ắc Quy Tại Nhà!

Khử sulfat bình ắc quy là gì?

Khử sulfat bình ắc quy, hay còn gọi là Desulfation, là một quá trình bảo dưỡng quan trọng nhằm khôi phục và kéo dài tuổi thọ của bình ắc quy axit-chì. Về cơ bản, khi ắc quy không được sạc đầy đủ hoặc bị xả sâu trong thời gian dài, các tinh thể chì sunfat (PbSO4​) sẽ tích tụ và kết tinh thành một lớp cứng bám chặt lên bề mặt các bản cực. Lớp sunfat hóa này hoạt động như một chất cách điện, làm giảm diện tích tiếp xúc của vật liệu hoạt tính, từ đó làm giảm nghiêm trọng dung lượng lưu trữ và tăng nội trở của ắc quy. Quá trình khử sunfat nhằm mục đích phá vỡ các tinh thể chì sunfat này, thường bằng cách sử dụng các xung điện hoặc dòng điện sạc đặc biệt, để chúng trở lại trạng thái hòa tan, cho phép ắc quy hoạt động gần với hiệu suất ban đầu.

Khi nào cần khử sulfat ắc quy

Khó khởi động hoặc không khởi động được

Biểu hiện thường gặp nhất là xe khởi động yếu, phải đề nhiều lần mới nổ hoặc thậm chí không khởi động được dù bạn đã sạc lại. Nguyên nhân là do các tinh thể sulfat bám kín bề mặt bản cực, làm giảm khả năng dẫn điện. Khi đó, dòng điện không thể cung cấp đủ năng lượng cho bộ đề. Nếu tình trạng này kéo dài, bình sẽ càng yếu, hiệu suất nạp điện giảm dần và gây khó khăn trong lúc khởi động.

Điện áp sụt mạnh khi có tải nhẹ

Khi bật đèn pha, điều hòa hoặc còi xe mà thấy điện áp tụt nhanh, rất có thể nội trở của ắc quy đã tăng cao do sulfat hóa. Lớp muối sunfat ngăn cản dòng điện di chuyển trong bình, khiến năng lượng phóng ra không ổn định. Nếu bạn kiểm tra bằng đồng hồ đo điện, có thể nhận thấy điện áp bình giảm nhanh hơn bình thường, dù chỉ với tải nhỏ. Khử Sulfat kịp thời sẽ giúp cải thiện dòng điện ra, giúp xe hoạt động mượt mà và tránh hiện tượng hụt điện giữa chừng.

Tỷ trọng dung dịch thấp và đồng đều giữa các ngăn (Đối với ắc quy nước)

Với ắc quy nước, bạn có thể kiểm tra tỷ trọng dung dịch axit bằng dụng cụ đo chuyên dụng. Bình thường, tỷ trọng các ngăn sẽ chênh lệch nhẹ tùy theo mức sạc. Tuy nhiên, nếu tất cả các ngăn đều có tỷ trọng thấp và tương đối bằng nhau, điều này chứng tỏ toàn bộ bản cực đều bị sulfat hóa, khiến phản ứng điện hóa không còn hiệu quả. Việc khử sulfat là bước cần thiết để hòa tan lại tinh thể muối, phục hồi khả năng trao đổi ion, giúp dung dịch hoạt động ổn định và ắc quy trở về trạng thái tốt hơn.

Bình ắc quy nóng lên bất thường khi sạc

Khi sạc ắc quy, nếu bạn nhận thấy bình nóng nhanh hoặc bốc mùi lạ, đó là dấu hiệu cho thấy bản cực đang bị cản trở bởi tinh thể sulfat. Do không thể hấp thụ điện hiệu quả, năng lượng sạc dư thừa bị biến thành nhiệt, khiến bình nóng lên. Nếu không xử lý sớm, điều này có thể làm cong bản cực, bay hơi dung dịch điện phân hoặc thậm chí gây cháy nổ.

👉Đọc thêm: Nội Trở Của Ắc Quy Là Gì?

Lợi ích khi khử sulfat bình ắc quy

• Tăng khả năng sạc đầy: Loại bỏ các tinh thể chì sunfat (PbSO4​) tích tụ trên các bản cực, khôi phục diện tích tiếp xúc. Điều này cho phép ắc quy hấp thụ và lưu trữ điện năng hiệu quả hơn, sạc được đến gần 100% dung lượng ban đầu.
• Giảm nội trở (Internal Resistance): Lớp sunfat hoạt động như chất cách điện, làm tăng nội trở của ắc quy. Khử sunfat giúp giảm nội trở, làm giảm nhiệt độ bình trong quá trình sạc và cho phép bình cung cấp dòng điện mạnh hơn.
• Cải thiện dòng khởi động (CCA): Ắc quy có nội trở thấp và dung lượng cao hơn sẽ cung cấp dòng phóng mạnh mẽ hơn, giúp các thiết bị (như xe cộ) khởi động dễ dàng và ổn định hơn.
• Kéo dài tuổi thọ ắc quy: Khử sunfat định kỳ giúp ngăn chặn sự suy thoái vĩnh viễn của các bản cực, kéo dài thời gian sử dụng của ắc quy thêm một khoảng thời gian đáng kể.
• Tiết kiệm chi phí: Bằng cách phục hồi bình ắc quy cũ, bạn tránh được chi phí lớn để thay thế bằng một bình mới, đặc biệt là đối với các loại ắc quy chuyên dụng.
• Giảm thiểu rủi ro hư hỏng bất ngờ: Ắc quy được bảo dưỡng sẽ hoạt động ổn định hơn, giảm nguy cơ sụt áp đột ngột hoặc hỏng hóc giữa chừng.
• Ổn định dòng điện ra: Đảm bảo nguồn điện cung cấp cho hệ thống điện luôn ổn định và tin cậy, giúp các thiết bị điện tử hoạt động tốt hơn.
• Thân thiện với môi trường: Tái sử dụng và kéo dài tuổi thọ của ắc quy cũ giúp giảm lượng rác thải độc hại (chì và axit) thải ra môi trường.

Khử sulfat bình ắc quy trong khoảng thời gian bao lâu?

Khử sulfat ắc quy dựa trên phương trình hóa học:

PbSO₄ + H₂O → H₂SO₄ + PbO

Cách khử sulfat hóa ắc quy diễn ra như sau:

Bước 1: Tiến hành rút hết lượng axit sunfuric(H₂SO₄) có trong bình và thay thế nó bằng lượng nước cất tương ứng.

Bước 2: Nạp điện phục hồi

• Quá trình nạp điện phục hồi bình ắc quy này sử dụng dòng điện ~ 1,25 % dung lượng điện phân trong thời gian dài tuỳ theo mức độ sunfat hoá các tấm cực (có thể diễn ra trong thời gian từ 80 - 100 giờ). 
• Nếu nồng độ sulfuric axit của dung môi tăng trên 10% thì phải thay nước cất mới.

Bước 3: Nạp điện phân cực cơ sở

Rút dung dịch axit sunfuric nồng độ thấp nói trên sau đó thực hiện tra dung môi axit sunfuric nồng độ cao đến mức chuẩn sử dụng rồi tiến hành nạp điện lại.

Bước 4: Xả điện

Xả điện để khôi phục trạng thái phân cực cơ bản (Pb-PbO2) của các tấm cực bình ắc quy. Tiến hành phóng điện bình ắc quy xuống điện áp định mức 1,8V mỗi ngăn (~ 10,8V đối với acquy 12V).

Bước 5: Nạp trữ điện năng

Với dòng điện ~ 1/8 dung lượng trong thời gian 8 - 10 giờ, ắc quy được nạp đầy điện. Bình ắc quy đã phục hồi được để nguội, sau đó tiến hành làm vệ sinh. Sau đó bạn kết thúc quá trình khử sunfat của  và có thể sử dụng chúng như ban đầu

Làm thế nào hạn chế tình trạng sulfat ở ắc quy!

Tình trạng sulfat hóa ắc quy (sự tích tụ của tinh thể chì sunfat) là nguyên nhân hàng đầu làm giảm tuổi thọ và hiệu suất của ắc quy axit-chì. Để hạn chế tối đa hiện tượng này, cần tuân thủ các nguyên tắc về sạc, bảo quản và bảo dưỡng.

• Sạc kịp thời, không để cạn kiệt: Không để ắc quy xả quá sâu (dưới 20% dung lượng). Lý tưởng nhất là nên sạc bổ sung khi ắc quy còn khoảng 40% dung lượng hoặc ngay sau khi sử dụng thiết bị (như xe máy, ô tô). Tránh để ắc quy cạn kiệt (xả sâu dưới 10.5V đối với bình 12V) vì điều này tạo điều kiện lý tưởng cho sulfat hóa nặng.
• Sạc đầy đủ sau khi sử dụng: Luôn đảm bảo ắc quy được sạc đến mức 100% dung lượng sau mỗi lần sử dụng. Việc sạc không đầy đủ là nguyên nhân phổ biến khiến tinh thể sunfat không được chuyển hóa ngược lại thành vật liệu hoạt tính.
• Sử dụng bộ sạc phù hợp và chất lượng: Đảm bảo bộ sạc có điện áp và dòng sạc đúng tiêu chuẩn cho loại ắc quy của bạn. Tốt nhất là sử dụng bộ sạc tự động hoặc bộ sạc có chế độ bảo dưỡng (maintenance mode) để giữ ắc quy ở mức sạc tối ưu.
• Sạc bổ sung khi không dùng thường xuyên: Đối với xe hoặc thiết bị ít sử dụng, cần nạp điện bổ sung định kỳ (ít nhất 1 lần mỗi 1 đến 2 tháng) để bù lại sự tự xả, giữ điện áp luôn ở mức cao.
• Thường xuyên kiểm tra và làm sạch các cọc bình ắc quy: Sử dụng dung dịch chống ăn mòn hoặc mỡ bôi trơn chuyên dụng để bôi trơn và bảo vệ các cọc và đầu nối, ngăn chặn sự ăn mòn và sulfat hóa bên ngoài.
• Kiểm tra và bổ sung nước cất (Đối với ắc quy nước): Thường xuyên kiểm tra mức dung dịch điện phân trong các ngăn. Nếu dung dịch bị cạn, chỉ được châm thêm nước cất (H2​O), tuyệt đối không châm thêm axit sunfuric (H2​SO4​) vì sẽ làm tăng nồng độ axit, gây hại cho bản cực và đẩy nhanh sulfat hóa.
• Đảm bảo hệ thống sạc trên xe hoạt động tốt: Nếu bạn sử dụng ắc quy trên xe (ô tô, xe máy), hãy đảm bảo hệ thống máy phát (dynamo) và bộ điều chỉnh điện áp trên xe hoạt động ổn định, cung cấp điện áp sạc chính xác.
• Tránh nhiệt độ cao: Bảo quản ắc quy ở nơi mát mẻ, tránh nhiệt độ quá cao, vì nhiệt độ cao có thể làm tăng tốc độ tự xả và phản ứng sunfat hóa.

Việc khử sulfat bình ắc quy đúng cách không chỉ giúp phục hồi khả năng lưu điện mà còn kéo dài tuổi thọ cho bình, tiết kiệm chi phí thay mới. Nếu bạn nhận thấy ắc quy yếu, sạc không vào điện hoặc để lâu không sử dụng, hãy áp dụng ngay những bước khử sulfat tại nhà được chia sẻ ở trên. Hy vọng bài viết đã cung cấp đầy đủ thông tin dành cho bạn!